جايگاه قرآن در نظام معارف دين
در مكتب معارف رضوي، قرآن به عنوان كلام وحي، اصيلترين منبع شناخت حقايق دين و بايستههاي هدايتي و تربيتي و معرفتي است.
تأكيد بر اين نكته از آن رو اهميت دارد كه برخي از سر سادهانديشي، ارزش اين كتاب جاودان را نشناخته و در طريق كسب معرفت، دل به منابع ديگر!
امام علي ابن موسي(ع) به گونههاي مختلفي، ارجمندي قرآن را به امت اسلامي يادآور شده است.
يكي از روشهاي امام در تعظيم و بزرگداشت و اعتبار قرآن، اين است كه در بسياري از موارد ـ چه در مناظرهها و چه در ساير بحثهاي علمي ـ به آيات قرآن استدلال ميفرمود و سخن قرآن را، سخن نهايي و ترديد ناپذير ميدانست. البته شايان ذكر است كه استناد به آيات قرآن در مناظرهها و بحثهاي آزاد، زماني انجام گرفته كه مخاطب آن حضرت، مسلمان بوده و حقانيت قرآن را قبول داشته است وگرنه در مواردي كه مخاطب به اديان ديگري ايمان داشته و يا اصولاً به هيچ ديني پايبند نبوده است، امام يا به دلايل عقلي استناد ميجسته يا به منابع مورد قبول خود آنان، چنان كه آن حضرت در مناظره با جاثليق مسيحي، به مطالب انجيل و در مباحثه با رأس الجالوت يهودي، به حقايق تورات و در بحث آزاد با بزرگ زرتشتيان و همچنين در مناظره با متكلم توانمندي چون عمران صابي، كه اصولاً معتقد به پروردگار هستي نبود، به دلايل عقلي تكيه كرده است و حال آن كه وقتي در مناظره با مدعيان مسلماني به اثبات عصمت انبياء ميپردازد، يا در گفت و گو با سليمان مروزي، به توضيح برخي صفات و افعال الهي همت ميگمارد، سراسر سخنان خود را به آيات قرآن مستند ميسازد.
علاوه بر اين شيوه، امام علي ابن موسي(ع) با اهتمام به قرائت قرآن و تأمل و تدبر در آن، جايگاه و اهميت آن را به شيعيان خود متذكر ميشد.
ابراهيم ابن عباس، يكي از راويان احاديث امام و شاهدان مجالس علمي آن حضرت ميگويد: هرگز نديدم كه از علي ابن موسي(ع) سؤالي شود و آن گرامي پاسخ ندهد، و كسي را آگاهتر از او به تاريخ نيافتم. مأمون همواره تلاش داشت كه با سؤالهاي مختلف و در زمينههاي گوناگون، آن حضرت را مغلوب و درمانده سازد، ولي هرگز بيپاسخ نماند.
امام تمام مطالب خود را به آيات قرآن مستند ميساخت و از قرآن استفاده ميكرد. آن بزرگوار در هر سه شبانهروز، يك مرتبه قرآن را ختم ميكرد و ميفرمود: «اگر بخواهم سريعتر از اين نيز ميتوانم قرآن را ختم كنم، ولي به هر آيهاي كه مرور ميكنم، در آن لختي تأمل مينمايم.»
قرآن، عاليترين پيام و كاملترين كلام
به امام رضا(ع) گفته شد: اي فرزند رسول خدا! نظر شما درباره قرآن چيست؟
امام فرمود: «قرآن كلام خداست، از آن پا فراتر ننهيد و از رهنمودهايش تجاوز نكنيد و هدايت را از غير آن مجوييد، زيرا اگر از كتاب و منبع ديگري جز قرآن، طلب هدايت كنيد، گمراه ميشويد.»
در روايتي ديگر امام درباره قرآن فرموده است: «خداوند، رسولش را به سوي خود فرا نخواند مگر پس از اين كه دين را براي او كامل ساخت و تمام قرآن را بر او فرو فرستاد؛ قرآني كه در آن همه چيز به تفصيل بيان شده است: حلال، حرام، حدود، احكام و هر چيز ديگري كه مردم ـ در مسير هدايت ـ بدان نيازمند باشند.»
كمال قرآن، در پرتو امامت صالحان
امام علي ابن موسي(ع) در پي بيان تماميت كلام وحي و پاسخگويي آن به همه نيازها و ضرورتهاي زندگي معنوي و مادي بشر، به اين آيه از قرآن استشهاد فرموده است: «ما فَرَّطْنا فِي الكتاب مِنْ شيء»
ما به هيچ وجه در كتاب كوتاهي نكرده و هيچ چيز را فرو نگذاردهايم.
سپس به آيه تبليغ استناد جسته است كه در ماههاي آخر عمر پيامبر(ص) پس از «حجةالوداع» ـ آخرين حج آن حضرت ـ نازل شده است: «اليوم اَكْمَلْتُ لكم دينكم و اَتْمَمْتُ عليكم نعمتي وَ رَضيتُ لكم الاسلامَ ديناً»
امروز دينتان را برايتان كامل ساختم و نعمتم را بر شما تمام كردم و اسلام را به عنوان دين، برايتان پسنديدم.
آن حضرت پس از بيان اين دو آيه از قرآن براي شرح دادن اين حقيقت كه دين اسلام و كتاب آسماني آن ـ قرآن ـ دين و كتابي كامل هستند و همه جنبههاي ضروري معنوي و مادي زندگي انسان را در نظر گرفتهاند، فرموده است: «مسئله امامت ـ رهبري امامان معصوم(ع) ـ از تماميت دين است. رسول خدا(ص) چشم از اين جهان نبست، مگر اين كه پايهها و معيارهاي مهم دين را براي مردم بيان فرمود، راهها را برايشان روشن ساخت، آنان را در مسير حق قرار داد و علي را به عنوان امام و راهنما برايشان تعيين كرد و تمامي مسائلي را كه مردم بدان نياز دارند براي آنان بيان نمود. اگر كسي گمان كند كه خداوند دينش را كامل نساخته است، در حقيقت كتاب خدا را رد كرده و كافر شده است.»
نظرات شما عزیزان:
برچسبها: